Bất thần huyền thoại âm nhạc Mỹ Bob Dyland giành giải Nobel Văn học 2016

Bất thần - và có thể gây nhiều tranh cãi, là năm nay giải thưởng Nobel Văn học đã thuộc về một nhạc sĩ. Ngày 13.10, Viện Hàn lâm Thụy Điển đã quyết định trao giải cho nhạc sĩ, ca sĩ, nhà văn Bob Dylan bởi ông đã "phát triển sự biểu thị đầy chất thơ mới mẻ trong truyền thống âm nhạc Mỹ hoàn hảo". Nhiều bài hát của Dylan đã thân thuộc trong phong trào phản đối trận chiến của Mỹ ở Việt Nam.

Bob Dyland năm nay 75 tuổi. Ông là anh hùng có tác động trong nhạc pop và văn hóa pop hơn 5 thập kỷ qua. CNN dẫn lời thư ký thường trực của Viện Hàn lâm Thụy Điển Sara Danius nói rằng Dylan "là nhà thơ đẩy đà trong truyền thống văn học nói tiếng Anh". Bà thậm chí còn so sánh các thành quả của ông với thơ ca cũ kĩ Hy Lạp. "Ví như ta nhìn lại rất xa, 2.500 năm trước, ta phát sinh ra Homer và Sappho và họ viết những lời văn đầy chất thơ vô cùng ý nghĩa khi lắng tai, vô cùng ý nghĩa khi biểu diễn, thường là với nhạc cụ, và Bob Dylan cũng vậy" - Danius nói.

Mặc dầu Dylan chẳng phải là một anh hùng được xác nhận trong số các nhà văn, song Danius tụng ca lối viết thông minh của ông trong 5 thập kỷ qua, kể cả việc ông luôn tự phát xuất hiện bản thân. Bà cũng miêu tả ông là "một hình mẫu tuyệt vời, một hình mẫu vô cùng nguyên bạn dạng".

Những bài hát nổi tiếng nhất của ông hồ hết có mặt trên thị trường từ những năm 1960, âm nhạc và lời ca của ông phản chiếu những bất ổn thị trấn hội khi đó, nói lên tiếng nói của phong trào phản chiến và dân quyền, mặc dầu ông luôn chối từ cái tên mà giới báo chí gọi - "người phát ngôn của thế hệ ông". Tác động của ông trải rộng trong các dòng nhạc rock, pop và nhạc dân dã cho đến tận ngày nay. Ủy ban giải thưởng viết, Dylan đã "thu thanh vài lớn album xoay quanh nhiều chủ đề như nhân tố kiện phố hội của nhân loại, tín ngưỡng, chính trị và tình yêu". "Là một nghệ sĩ, ông thực sự đa năng, ông luôn hăng hái với nhân cách là họa sĩ, diễn viên và người viết kịch bạn dạng" - tuyên bố viết.

Dylan tên thật là Robert Allen Zimmerman, sinh ở bang Minnesota năm 1941. Ông sản xuất album trước tiên mang tên mình tham gia năm 1962, chủ quản hát lại các bài dân ca cũ. Album thứ nhị của ông "The Freewheelin' Bob Dylan" thực sự là một điều bất thần với đa dạng bài hát gốc mà ông đã viết, và tiếp sau đó là hơn chục album khác. Từ đó ông đã giành 10 giải Grammy, kể cả giải Album của năm, một giải Quả cầu tiến thưởng và một giải Oscar. Năm 2008 ông giành giải Pulitzer khác biệt, vốn chỉ giành cho tin báo, vì "tác động to lớn của ông với nhạc pop và văn hóa Mỹ, khắc ghi bởi những lời hát có sức mạnh thơ ca phi thường". Tổng thống Mỹ Barack Obama, khi trao cho ông Huy chương Tự do của Tổng thống năm 2012 - phần thưởng dân sự cao nhất của nước Mỹ, đã nói: "Tôi vẫn nhớ khi học trung học, nghe Bob Dylan và quả đât của tôi tạo dựng ra, bởi ông ấy đã bắt được nhân tố gì đó vô cùng cần thiết của nước Mỹ". Hơn 50 năm qua, Dyland vẫn viết nhạc và nhiều lần đi lưu diễn. Nhiều bài hát vẫn vang lên suốt hàng thập kỷ qua. Trong khi, trong khoảng năm 1994 tới nay, ông đã xuất bạn dạng 6 cuốn sách tranh vẽ và hội họa của ông, các bức ảnh của ông được giới thiệu ở phổ quát gallery lớn. Là nhạc sĩ, ông đã bán được hơn 100 triệu bạn dạng ghi âm, khiến cho ông trở thành một trong những nghệ sĩ có thành quả bán nhiều và nhanh nhất mọi kỷ nghuyên.

Âm nhạc của Dylan rất không xa lạ với người theo dõi vietnam. Các bài hát "Blowing in the wind" và "The times they are A-changin" của ông năm 1963 được xem là thánh ca cho phong trào đương đầu cho dân quyền và phản chiến, trong đó đề cập rộng rãi thắc mắc về loài người, chiến tranh và lẽ sống: "Một con người phải đi qua bao lăm con đường trước khi ta gọi đó là một loài người? Một cánh hải âu trắng phải bay qua bao nhiêu biển trước khi ngủ trên bờ cát? Một quả đạn đại bác phải bay bao lăm lần trước khi nó bị cấm dài lâu? Ngọn núi sống sót bao lăm năm trước khi bị xóa xuống biển? Vài người sống sót bao nhiêu năm trước khi họ được tự do? Một người phải quay đầu bao nhiêu lần và giả vờ như anh ta không nhận ra gì cả?..." Phổ biến nghệ sĩ Mỹ như Peter Yarrow hay Joan Baez đã hát vang những bài hát này trong các cuộc xuống tuyến đường hồi thập kỷ 1960 - 1970 phản đối cuộc chiến của Mỹ ở vn. Các bài hát của Bob Dylan cũng được phát trên sóng của Đài Ngôn ngữ vietnam trong các chương trình tâm lý chiến đặc biệt hàng ngày dành cho bộ đội Mỹ.

"Tôi chưa bao giờ cảm thấy già, tôi luôn thấy như 20 tuổi" - Dylan nói trong một lần trả lời phỏng vấn phổ quát năm trước. "Hạn độ nào còn chơi nhạc, chừng đó tôi còn thấy bản thân mình đang sống".