Trong lúc tôi đang vùi đầu trong đống chén đĩa vứt đầy bồn rửa, anh chồng ở đâu chợt hình thành từ phía sau, giọng hằn học khó chịu.
"Em thấy chìa khóa của anh đâu không?". Vẫn cái giọng cảu rảu ấy, cùng với tiếng thở dài hậm hực, anh giã từng nhát gót giày xuống sàn bước ra khỏi phòng. Còn Dixie – chú chó của chúng tôi, nhìn có vẻ khép nép run sợ trước cơn giận dữ của ông chủ thân yêu.
Nếu như trong dĩ vãng, chắc tôi sẽ bỏ dở mọi việc đang khiến cho, vội chạy theo sau Dixie và tham gia cuộc truy tậu bảo bối thất lạc ấy, mồm thì xuýt xoa yên ủi gã đại trượng phu cáu kỉnh kia: "Đừng lo, rồi đâu sẽ tham gia đó mà". Tất nhiên, làm như thế chỉ tổ khiến cho hắn càng thêm hưng thịnh nộ, rồi từ một chuyện đơn giản là mất chìa khóa sẽ ngay tức thời bùng lên thành cuộc chiến tranh hạt nhân tưng bừng khói lửa với diễn viên chính là đôi hậu phi chồng trẻ cùng vai mọi người là chú chó tội nghiệp.
Còn bây giờ á, cứ dồn vào một chỗ vào đám bát đĩa ngổn ngang đã. Không cần xem xét, chẳng nói một lời. Tôi đang vận dụng kĩ năng vô cùng khác biệt mà tôi học được từ một người huấn luyện cá heo.
Tôi yêu chồng tôi chứ. Anh mê say đọc sách, cũng là một kẻ xiêu dạt mang chất giọng Bắc Vermont mị hoặc mà dù đã trải qua 12 năm hôn nhân vẫn làm tôi cảm thấy run rẩy.
Nhưng anh có tật đãng trí, hơi đủng đỉnh chạp và có chút đồng bóng. Anh hay luẩn quẩn vòng quanh tôi, lau láu thoắng liên tục về việc tôi đã đọc mẩu tin này nọ trên tờ The New Yorker chưa, trong khi tâm khảm tôi thì đang dồn vào một chỗ tham gia cái chảo đang sủi dầu. Mỗi sáng thức dậy là anh lại rải một đống giấy vo viên khắp nhà, và thường xuyên tự động điếc mỗi khi vợ lạu bạu, nhưng rất hối hả lấy lại thính lực siêu phàm khi tôi buột miệng lạu bạu gì đó phía bên kia căn nhà.
"Em nói cái gì cơ?", anh sẽ hét toáng lên.
Thực tiễn những điều khó tính bé bỏng nhặt ấy không dẫn tới ly thân, hay thậm chí là ly hôn, nhưng tích tiểu thành đại, chúng dần làm hao mòn tình ái mà tôi bỏ ra cho Scott. Tôi muốn, tôi cần, phải uốn nắn anh từng chút một cho tới sự hoàn thành tròn trặn, biến anh thành một người bạn đời bớt làm phiền tôi một chút, không để tôi phải đợi dài cổ hủ ở nhà hàng, một đấng phu quân mà tôi sẽ dễ dàng để kính yêu hơn.
Thế là, như mọi bà phi tần trước kia, tôi bỏ lỡ các cuốn sách mang tính tư vấn và rẽ lối tắt trong hành trình hoàn thành hóa chồng bản thân. Tuy nhiên là bằng chế độ doạ nộ, gắt gỏng rỉa rói, và cũng tất nhiên, thái độ của anh càng trở thành tồi tệ hơn: anh sẽ lái xe tốc độ hơn thay vì đi chầm lờ đờ, râu ria lởm chởm không thèm cạo, áo quần vứt tung tóe khắp phòng mặc thây hiền thê nói sao.
Rồi để cuộc hôn nhân đầm ấm hơn, chúng tôi dắt tay nhau tới dịch vụ tư vấn. Cô tư vấn viên không nắm bắt nổi lý bởi vì sao chúng tôi có mặt ở đây, liên tục nắc nỏm đánh giá tốt ngợi việc chúng tôi giao tiếp với nhau hoàn hảo ra sao. Tôi rời khỏi cuộc chơi. Có nhẽ cô ta nói đúng, cuộc hôn nhân của chúng tôi đúng là tốt hơn đông đảo so với đống hỗn độn mà người ta phải chịu đựng ngoài kia. Tôi cũng dần rút bản thân khỏi sự căm uất âm ỉ và những lời móc máy mỉa mai lẫn nhau.
Và rồi nhân tố kỳ diệu xảy ra. Đợt ấy tôi viết một cuốn sách về ngôi trường của những người huấn luyện thú đại tài. Tôi bôn ba suốt từ Maine tới California, ngắm nhìn các học sinh thi hành nhân tố tưởng như không thể: dạy linh cẩu xoay tròn chỉ bằng một chân theo mệnh lệnh, dạy báo giơ chân để được cắt móng và dạy khỉ trượt ván.
Tôi say sưa lắng nghe những nhà đào tạo giỏi cắt nghĩa phương pháp họ dạy cá heo bật dancing, hay dạy đám voi trổ tài hội họa. Tự dưng tôi nghĩ, có khi nào nguyên tắc này có thể vận dụng cho một giống loài xinh tươi, nhưng cũng cực kì cứng đầu khác – chính là đám đức ông chồng Mỹ hay không nhỉ?
Bài học quan trọng nhất mà tôi tiếp chiếm được từ các nhà tập huấn là nên có khen thưởng cho những hành vi tốt và nên tỏ ra phớt lờ khi đối tượng thể hiện hành vi mang tính tiêu cực. Suy cho cùng thì bạn làm sao có thể khiến một con hải cẩu xoay bóng trên mũi chỉ bằng phương pháp nạt nọ nó, cũng thế đối với các đức ông chồng thôi.
Trở về Maine, tôi khởi đầu cảm thấy biết ơn Scott nếu anh tự vấn bỏ một chiếc áo bẩn vào sọt. Ví như anh bỏ vào đó nhì chiếc, tôi sẽ hôn anh. Ngược lại, tôi sẽ nhẹ nhàng giẫm qua đám quần áo dơ dáy lổn nhổn trên sàn mà không một lời ta thán, nhiều khi tôi sẽ nữ tính đá nó tham gia gầm giường. Tới khi anh mở đầu đằm chìm trong những lời khen ngợi của tôi, đống quần áo cũng vơi dần.
Tôi sử dụng phương pháp mà các nhà tập huấn gọi là "cải thiện thủng thẳng", khen thưởng từng bước nhỏ nhắn nhằm mục đích cải thiện tổng thể thái độ. Bạn không thể chờ đợi một chú khỉ nhân thức nhào lộn chỉ sau một buổi huấn luyện, cũng như chẳng thể trông cậy một đức ông chồng nhân thức quét dọn đống tất bẩn chỉ sau một lần tuyên dương khi hắn nhân thức nhặt một đúng chiếc tất đơn lên.
Như với con khỉ, bạn có thể đánh giá tốt thưởng với một cú nhún nhảy tí hon, rồi cú khiêu vũ cao hơn, rồi lại cú dancing cao nữa. Với ông chồng Scott, tôi khởi đầu tuyên dương từng hành động tí hon theo thời điểm: khi anh tài xế chậm trễ lại một ganh, biết ném một đôi tất bẩn vào sọt, hoặc đúng giờ cho bất kỳ việc gì.
Tôi cũng mở màn nhìn kiếm được chồng tôi dưới con mắt của một nhà huấn luyện đang đứng trước con vật hoang dã. Các nhà tập huấn đại tài nghiên cứu đầy đủ những gì họ có thể, từ phẫu thuật học cho tới cấu trúc xã hội giống loài, thứ gì thu hút được chúng và thứ gì không. Như voi chẳng hạn, chúng là sinh vật sống bầy đàn, thế nên chúng làm theo cái gọi là phân phối ách thống trị. Chúng không thể nhảy, nhưng lại có thể trồng chuối. Chúng là loài ăn cỏ.
Con vật mang tên Scott thì lại là cá thể độc thân, nhưng lại mang khuynh hướng con đực đầu bầy. Thế nên chuỗi hệ thống thứ cấp khá quan trọng, nhưng Scott không cần phải tham gia bè phái. Anh ta có sự phẳng phiu của một vận cổ vũ nhưng lại chuyển động lờ lững chạp, nhất là khoản ăn mặc. Trượt tuyết là phiên bản năng, nhưng đúng giờ thì lại là khái niệm xa vời. Scott là chuyên mục động vật ăn tạp, là đối tượng mà các huấn luyện viên gọi yêu là "chết vì ăn".
Một khi tôi bắt đầu suy nghĩ kiểu này, tôi không thể nào dừng lại được. Ở ngôi trường tại California, tôi hí hoáy biên chép từng chiêu để dắt bộ chim đà điểu, hoặc làm sao để lũ chó sói chấp nhận chính mình như một thành viên của bè lũ, nhưng trong lúc ấy tôi lại nghĩ là: "Chẳng thể hy vọng để vận dụng đống này với Scott".
Trong chuyến đi thực tiễn với các học sinh, tôi lắng tai nhà huấn luyện nhiều năm kinh nghiệm thuyết giảng về bí quyết mà anh ta dạy một con Sếu mào Châu Phi đậu lên đầu và vai bản thân mình. Anh ta thi hành nhân tố đó bằng cách thức dạy con chim đậu lên tấm thảm trải sàn. Thứ mà anh ta giải thích được gọi là "hành vi không cân xứng", một ý tưởng đơn giản thôi nhưng lại quá cỡ tuyệt vời.
Thay vì dạy con sếu đậu lên người bản thân mình, người đào tạo lại dạy nó hành vi khác, cái hành vi làm cho dục vọng không thể kiềm dè bỉu của con sếu trở thành hư vô. Con chim chẳng thể cùng một lúc đậu lên thảm và đầu của anh ta.
Ở nhà, tôi áp dụng qui định "hành vi không tương thích" này để khiến Scott không lượn lờ loăng quăng khi tôi đang đun nấu. Để dụ anh ta tránh xa khỏi lò nướng, tôi vất cho Scott đám mùi tây và nhờ anh ta cắt hộ, hoặc "đày" anh ta ra góc bên kia bếp bào phô mai. Hay dễ chơi, tôi rải mấy tô chất đầy đồ ăn vặt khắp phòng, thế là không còn trạng thái Scott đi rông khiến phiền tôi nữa.
Tôi theo các sinh viên tới khu Thế giới nước San Diego, ở đây tôi được tiếp cận với một hiệ tượng tập huấn mới. Khi một con cá heo khiến cho điều gì sai, người đào tạo sẽ bơ lác không thèm bức xúc bất kỳ gì. Anh ta đứng im trong một lúc, cố không ngó ngàng gì đến con cá heo và rồi lại trở lại làm cho việc. Chủ chốt cho vẻ ngoài này là về phản ứng của người đối diện, kể cả hăng hái hay thụ động góp phần thiết kế hành vi. Nếu như hành vi đó không kích thích được giận dữ nào, tự khắc nó sẽ tiêu biến.
Ở phía bạn dạng lề của tờ chú giải, tôi viết nho ốm: "Thử vận dụng với Scott".
Gần như chỉ là điều thời điểm trước khi Scott lại khởi đầu lồng lộn khắp căn nhà lùng sục chùm chìa khóa của hắn. Tới lúc ấy tôi sẽ im lặng và tiếp diễn khiến cho những gì chính mình đang khiến. Phải mất khá phổ thông nỗ lực tôi mới duy trì được sự bình tĩnh, thế nhưng kết quả lại đến khá với tốc độ cao và thực sự bất thần. Cơn phồn thịnh nộ của Scott hạ xuống với tốc độ cao bất thường, tiêu biến bất thần như trận mưa hè, vội đến rồi lại vội ra đi. Đúng ra phải thưởng cho Scott một con cá thu mới phải.
Ở thời gian hiện tại anh ta lại mở đầu cáu tiết. Tôi nghe tiếng Scott đập cửa ầm cái, sục sạo đống hồ sơ cất trong tủ phía ngoài sảnh và giậm thùm thụp bước lên lầu. Tôi thì vẫn lặng vị nơi bồn rửa. Và rồi, khi đã điên đủ, mọi thứ lại trở về với im lặng. Một lát sau, Scott bước vào phòng bếp, với chùm chìa khóa trên tay, phì một câu dịu dàng: "Mua thấy rồi".
Không quay đầu lại, tôi nói với ra: "Tốt, gặp anh sau".
Thế rồi anh rảo bước khoan thai với chú chó, hiện cũng đang rất điềm nhiên của chúng tôi.
Sau 2 năm huấn luyện thú hoang, hôn nhân của tôi yên bình hơn phần lớn, chồng tôi cũng trở nên xinh tươi hơn. Tôi từng bực tức với các tội lỗi của anh theo chiều hướng cực kỳ cá nhân: đống áo quần vứt đầy trên sàn như một sự mạt sát, một cách để anh phỉ vào mặt tôi rằng anh ta chả thân mật đến tôi lắm. Nhưng khi nhìn kiếm được ông chồng bản thân như một con thú hoang, tôi nhân thức bí quyết nhìn nhận sự khác biệt giữa hai người một cách thức khách quan hơn.
Tôi được thừa hưởng tư tưởng của giới nuôi dạy thú: "Lỗi không bao giờ là của con vật". Khi nỗ lực đào tạo của tôi không đem đến kết quả như ý muốn, tôi không trách Scott. Thay tham gia đó tôi vắt óc nghĩ ra các chiến thuật khác, ứng dụng các phép tắc đã học theo một chiều hướng khác. Tôi mổ xẻ, phân tách chính hành vi của chính mình, cân nhắc xem có khi nào bản thân đã sơ suất tạo điều kiện cho hành vi sai của Scott. Tôi cũng biết phương pháp ưng ý rằng có vài hành vi đã thuộc về bản năng và không thể cải tạo nổi. Bạn chẳng thể bắt một lửng ngưng đào bới, cùng như không thể làm cho chồng tôi ngưng làm cho mất chìa khóa hay ví tiền.
Các chuyên gia nói rằng động vật có thể thấm nhuần được khả năng đào tạo và đôi khi còn áp dụng lại chính chiêu đó lên người đào tạo. Con thú của tôi cũng thế. Khi các lý lẽ tập huấn phát huy tác dụng tuyệt vời, tôi chẳng thể cưỡng lại việc nói với chồng mình cái mà tôi đang nhắm đến. Anh không cảm thấy bị xúc phạm, chỉ hơi ngạc nhiên một tẹo. Khi tôi mở màn giải nghĩa phép tắc bản thân mình đang đeo đuổi và nguyên lý của nó, anh hiểu ngay tức thời, nhanh hơn tôi tưởng gần như.
Mới mùa thu năm trước, khi tôi bắt đầu biết bản thân đã hơi có tuổi, tôi nhìn thấy bản thân mình phải đi niềng răng. Lắp khuông thép tham gia mồm không chỉ là sự sỉ nhục vẻ hình thức mà còn là cực hình buồn bã. Trong nhiều tuần liền, cả lợi, cả răng, cả hàm rồi xoang mũi của tôi như trộn thành một đống lổn nhổn. Tôi liên mồm làu bàu, to tiếng. Scott thì nhẫn nại an ủi tôi rằng sớm thôi, tôi sẽ quen với cái sườn sắt úp trong bộ phận tiếp chứng nhận phẩm của bản thân. Mà lại ko phải thế.
Một sáng nọ, tôi lại lên cơn lồng lộn về sự khó tính mà bản thân đang phải chịu đựng, Scott ngồi đấy trân trân nhìn tôi. Anh chẳng nói chẳng rằng, chẳng thèm cảm kiếm được sự tức giận đang bủa vậy, còn không thèm gật đầu một cái.
Tôi lại nhanh chóng bớt nhiệt và khởi đầu bỏ đi ra ngoài. Sau đó tôi trông thấy chuyện gì đang diễn ra, quay lại công bố hỏi: "Này, anh đang tập huấn em đấy à?".
Lặng ngắt.
"Đúng rồi chứ gì".
Cuối cùng anh cũng mỉm cười, nhưng chính qui định lạng lẽ của anh đã phát huy chức năng. Anh đã mở màn công cuộc huấn luyện tôi, công cuộc đào tạo một cô hiền thê Mỹ.
(Theo: Nytimes)
Đọc thêm: bơm nước thải chính hãng
0 nhận xét: